Narodziny korfballu
Korfball został wymyślony przez Nico Broekhuysena na przełomie XIX i XX wieku. Ten pochodzący z Amsterdamu nauczyciel wychowania fizycznego został zainspirowany ringbolem, który poznał podczas letniego kursu w szwedzkim Nääs. Broekhuysen zmodyfikował grę podpatrzoną w 1902 roku w Skandynawii, mając na uwadze w szczególności potrzeby jego podopiecznych, którymi byli – wyjątkowo w tamtych czasach – zarówno chłopcy jak i dziewczęta. W ten sposób powstała pierwsza na świecie koedukacyjna gra zespołowa. Twórca nazwał ją korfbalem, od holenderskich słów „korf” oznaczającego „kosz” i „bal” oznaczającego piłkę.
Podwaliny organizacyjne
Korfball bardzo szybko zdobył nowych zwolenników także poza szkołą w której pracował jego twórca i już w 1903 roku doszło do pierwszego publicznego pokazu nowej dyscypliny – do dziś właśnie ten moment jest uznawany za datę narodzin korfballu, choć w rzeczywistości powstał on rok wcześniej (w 1902 r). W końcu już 2. czerwca 1903 r. powstało Holenderskie Stowarzyszenie Korfballu (później przekształcone w federację), które już wtedy skupiało miłośników tej wówczas bardzo postępowej (koedukacyjnej) gry z kilku klubów. Dzięki licznym pokazom korfball stawał się coraz bardziej popularny w ojczyźnie Broekhuysena, a wkrótce także w sąsiadującej z Holandią Belgii. Jeszcze w drugiej dekadzie ubiegłego stulecia w północnej Belgii powstały pierwsze kluby korfballu, a w 1921 roku powstała druga na świecie narodowa federacja tego sportu.
Korfball na Igrzyskach Olimpijskich
W latach dwudziestych ubiegłego wieku igrzyska olimpijskie dwukrotnie odbywały się w krajach Beneluksu. W ten sposób znany w tamtym okresie jedynie w Holandii i Belgii korfball stanął przed dużą szansą: w 1920 roku w Antwerpii a osiem lat później w Amsterdamie doszło do oficjalnych prezentacji korfballu na Igrzyskach Olimpijskich. Warto zauważyć, że oba wydarzenia miały miejsce na stadionach, a więc na otwartym powietrzu, a w ramach pokazów rozegrano mecze na dużym trawiastym boisku. To właśnie gra na trawie, i do tego z trzema strefami(!) jest pierwotną wersją korfballu.
Pięć lat później tj. w 1933 roku założono Międzynarodową Federację Korfballu, która miała kontynuować działalność Holendersko-Belgijskiego Stowarzyszenia Korfballu.
W pierwszej połowie dwudziestego wieku czynnikiem mocno utrudniającym dalszy rozwój korfballu okazywał się fakt, iż korfball był określany mianem „gry koedukacyjnej”, w której na równych prawach mieli grać mężczyźni i kobiety. Zbyt postępowe na tamte czasy były nie tylko zasady gry ale i stroje zawodniczek. Jeszcze większą przeszkodą w rozwoju korfballu okazała się jednak II Wojna Światowa, która na wiele lat zaprzepaściła jakąkolwiek korfballową działaność.
Rozwój w powojennej Europie
Świat zaczął się zmieniać po II Wojnie Światowej – w 1946 roku w Wielkiej Brytanii powstał pierwszy poza Beneluksem narodowy związek korfballu.
Kolejnym krajem który dołączył do Międzynarodowej Federacji Korfballu była Republika Federalna Niemiec (w 1964 r.). Trzy lata później w podlondyńskim Mitcham rozegrano pierwszy turniej Klubowego Pucharu Europy (Europa Cup). Historycznym zwycięzcą tych – rozgrywanych później jeszcze przez 19 lat na otwartym powietrzu – rozgrywek został zespół Ons Eibernest z Holandii. Zespoły z Beneluksu na długo zdominowały te rozgrywki: dopiero w 1979 roku na podium europejskich zawodów stanął zespół z innego kraju: był to Schweriner KC z Niemiec.
Pierwsze kroki poza Europą
Równolegle do działań prowadzonych w Europie, podejmowano próby zaszczepienia tej dyscypliny na innych kontynentach, często w dość egzotycznych częściach globu, m.in. w większości holenderskich kolonii. W ten sposób w 1971 roku powstała organizacja korfballu w Surinamie – wtedy była to jeszcze holenderska kolonia, ale cztery lata później gdy Surinam zyskał niepodległość, społeczność korfballowa mogła myśleć o rozegraniu pierwszego meczu między państwami z dwóch różnych kontynentów.
Parę lat później korfball dotarł również w rejon Pacyfiku: w 1973 roku członkiem IKF została Papua Nowa Gwinea, w 1978 do Ameryki Północnej (USA) i Australii oraz w 1993 roku do Afryki (RPA).
Korfball bez granic
Najszybszy rozwój nastąpił jednak w Europie w ostatnim ćwierćwieczu dwudziestego wieku: po krajach takich jak: Hiszpania (1973), Francja (1982), Portugalia (1987) do społeczności korfballowej zrzeszonej w IKF dołączyły kraje zza „żelaznej kurtyny”: Polska (1988), Czechosłowacja (1989), Węgry (1991), a w 1997 roku Rosja. W ciągu kolejnych lat do IKF przyjęto także m.in. Serbię, Bułgarię, Rumunię, Białoruś i Ukrainę.
Kolejne stulecie przyniosło z kolei dynamiczny rozwój korfballu w Azji – głównie za sprawą Tajwanu, który wdarł się do światowej czołówki.
W ostatnich latach korfball prężnie rozwija się także w Afryce. Dominującą pozycję ma tam RPA (cztery mistrzostwa kontynentu). Nic więc dziwnego że to właśnie tam odbyły się pierwsze w Afryce Mistrzostwa Świata (2019 r.). To ostatni kontynent który dołączył do grona tych z doświadczeniem w prowadzeniu turnieju o randze światowej. W 2013 roku bowiem, po raz pierwszy osiem najlepszych zespołów na świecie rozegrało turniej w Ameryce Południowej – w kolumbijskim Cali w ramach the World Games tj. Igrzysk Dyscyplin Nieolimpijskich.
W ciągu ponad stu lat korfball przekształcił się z gry znanej tylko jego twórcy i jego podopiecznym w grę światową. W 2017 roku we Wrocławiu odbył się najbardziej “światowy” z dotychczas rozgrywanych w ramach the World Games turniej korfballu, w którym obok naszej reprezentacji (jako gospodarza) w ósemce znalazły się nieeuropejskie: Tajwan, Chiny i Australia.
Światowa walka o brąz
Wprawdzie totalna dominacja rozgrywek przez zespoły z Beneluksu wciąż jest żywa, to po wieloletnim duopolu holendersko-belgijskim następuje pewne przełamanie.
Przez dziesięciolecia, w najważniejszych turniejach wygrywały zespoły z Holandii: w mistrzostwach świata tylko raz Holandia nie zdobyła złota – było to w 1991 roku, gdy turniej odbywał się w Belgii, a po zaciętym finale na najwyższym stopniu podium stanęli gospodarze turnieju… czyli odwiecznie „srebrna reprezentacja”. Przez dziesięciolecia przewaga obu zespołów nad resztą krajów była ogromna – przed każdym turniejem wyjątkowo łatwo było poprawnie wytypować uczestników finału: Holandię i Belgię.
Pierwsza niespodzianka miała miejsce w 2008 roku kiedy do finału Młodzieżowych Mistrzostw Europy dotarł zespół Tajwanu. W przypadku seniorskich zespołów przełamanie duopolu nastąpiło we Wrocławiu w 2017 roku, gdzie miał miejsce pierwszy finał the World Games bez Belgii – po raz kolejny swą siłę udowodnił Tajwan. Rok później jeszcze większym zaskoczeniem zakończył się turniej Mistrzostw Europy, w którym na podium poza Holandią stanęli Niemcy (historyczne srebro) i Portugalczycy, a Belgowie zajęli “dopiero” czwarte miejsce. Wydaje się, że kolejne duże turnieje będą ciekawe do samego końca. Z pewnością oczy widzów zwrócone będą na wyżej wymienione zespoły, ale także Anglię, która jeszcze jako Wielka Brytania stawała na podium dwukrotnie (1987, 1999), Czechy (2003, 2007) oraz od wielu lat bardzo mocną Katalonię.
Dążenia olimpijskie i przyszłość korfballu
W 1985 roku korfball został włączony do programu the World Games tj. Światowych Igrzysk Dyscyplin Nieolimpijskich, które czasami są nazywane „Zapleczem Igrzysk Olimpijskich”, bowiem część z dyscyplin ma szansę pojawić się w przyszłości w programie Igrzysk Olimpijskich. Korfball od 1993 roku czeka na taką możliwość wśród ponad 30 innych dyscyplin obserwowanych przez Międzynarodowy Komitet Olimpijski.
Współpraca IKF-u z MKOl-em niesie za sobą wiele zmian w różnych obszarach wprowadzając sportowy i organizacyjny profesjonalizm, m.in. w 2005 roku MKOl wyróżnił holenderskiego zawodnika Wima Scholtmeijera pierwszym profesjonalnym kontraktem dzięki czemu Scholtmeijer (na marginesie: syn byłego trenera reprezentacji Polski) zajął się zawodowym uprawianiem korfballu. Także w obrębie pola gry doszło do kilku wizualnych zmian: na plastikowe wymieniono tradycyjne wiklinowe kosze zapewniając w ten sposób niemal idealną powtarzalność warunków w jakich mogą być rozegrane mecze (zużywająca się wiklina prowadziła do lekkich odchyleń górnej krawędzi kosza). IKF wprowadził także ograniczony do 25 sekund czas na rozegranie akcji ataku wprowadzając tzw. shot-clock, który sprawił że gra jest bardziej dynamiczna. Postęp nastąpił również w zakresie piłek, które dziś już tylko rozmiarami przypominają piłkę nożną. Te wszystkie zmiany sprawiły że w ostatnich latach zmieniła się taktyka gry: najlepsze zespoły na świecie grają tak zwany “dynamic korfball”, który charakteryzuje się jeszcze mniejszym przywiązaniem zawodników do poszczególnych zadań – widok najwyższego a mało aktywnego zawodnika stojącego pod koszem odchodzi do historii.
Z pewnością to nie koniec zmian. Co roku pod koniec grudnia w ojczyźnie korfballu przeprowadzany jest turniej Korfball Challenge. W spektakularnym wydarzeniu biorą udział najlepsze zespoły świata (reprezentacje i kluby, seniorzy oraz młodzież). Zaproszone zespoły mają szansę testować eksperymentalne zmiany, które mają prowadzić do tego by korfball był jeszcze bardziej widowiskowy.
Pomimo tych zmian w ciągu ponad stu lat nie zmieniły się główne założenia gry: od początku swojego istnienia korfball opiera się na koedukacji i tak samo jak kiedyś pozostaje grą wyjątkowo zespołową z bardzo mocno ograniczonym kontaktem fizycznym pomiędzy zawodnikami. Oczywiście nie sposób porównać osiągnięć fizycznych zawodników, dopracowania technicznego poszczególnych elementów gry czy też samych strojów zawodników – zresztą sami zobaczcie jak grało się kiedyś: film ten nagrano w 1952 roku tj. w 50. rocznice narodzin korfballu.
